✅️أَثاثاً وَ مَتاعاً

وَ اللَّـهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَناً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعامِ بُيُوتاً(نحل:۸۰)

سرتاسر زندگی انسان، در هر لحظه و هر حالت، آمیخته با اسباب و شرایط و اوضاعی است که همچون پناهگاهی، مایهٔ آرامش و راحتی او می‌شوند. هر چیزی که در یک لحظه به انسان داده می‌شود، در همان لحظه، همان نوع آرامش و آسودگی و پناه را برایش فراهم می‌آورد. این امر، محدود به یک یا دو موقعیت خاص نیست؛ همهٔ امور چنین‌اند. وقتی انسان به این شرایط نگاه می‌کند

«تَسْتَخِفُّونَها يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَ يَوْمَ إِقامَتِكُمْ»

در هر وضعیت گوناگون و متفاوتی که پیش می‌آید، حتی در بدترین حالات، هزاران اسباب برای آرامش او فراهم است. در سخت‌ترین شرایط هم، اگر آن اسباب برداشته شود، چیزی از این آرامش نسبی باقی نخواهد ماند. انسان، حتی در مصیبت‌ها و فشارها و دشواری‌هایی که گمان می‌کند از آن سخت‌تر ممکن نیست، اگر اندکی بنگرد، درمی‌یابد که از بی‌نهایت شرایطی که برای آرامش او مهیا شده، تنها یک یا دو یا سه یا چهار مورد برداشته شده است؛ اما همان چند مورد که از میان رفته، کافی است تا انسان ضجه بزند و بنالد، بی‌آن‌که آن همه شرایط باقی‌مانده را به یاد بیاورد. وقتی این واقعیت را می‌بیند، درمی‌یابد که همهٔ این «أَثاثاً وَ مَتاعاً»

اسباب و شرایط، همچون متاع و وسایل زندگی‌اند برای گردش و دوران زندگی یومیه اما الهی. این گردش پیوسته مقتضای تغییر و تحول است. چیزی که انسان برنمی‌تابد، همین تغییر است؛ او دوست دارد در یک نقطه بماند و دگرگون نشود، و از این تغییرات وحشت دارد. این همان شرایطی است که در مسیر زندگی پیدا می‌شود. اما وقتی به جهان تکوین می‌نگرد، می‌بیند که آن نیز همین‌گونه است.

✅️پناهِ جهان تکوین

وَ اللَّـهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلالاً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبالِ أَكْناناً وَ جَعَلَ لَكُمْ سَرابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَ سَرابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ كَذلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ(نحل:۸۱)

انسان وقتی به عالم تکوین می‌نگرد، می‌بیند که هر آنچه در آن آفریده شده ـ از کوه و تن‌پوش و پیراهن، تا هر چیز دیگری که او را در گرفتاری‌ها از آسیب نگاه می‌دارد ـ همه برای حفاظت و نگهداری اوست. با نگاهی درست، روشن می‌شود که این جهان به گونه‌ای آفریده شده تا انسان بتواند هرچه بهتر و راحت‌تر زندگی کند. تمام مشکلات موجود، در حقیقت از خود انسان سرچشمه می‌گیرد؛ چراکه او با کم کردن و از میان بردن برخی از این شرایط، که خود آن‌ها را از بین می‌برد، اسباب دشواری را فراهم می‌سازد. و همهٔ این‌ها، «كَذلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ » است؛ همهٔ این گردش روزگار، برای آسایش و راحتی و اتمام نعمت بر انسان قرار داده شده است.

✅️هدف چیست؟

«لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ»؛

تا انسان در برابر این گردش روزگار و این دور هستی، و در برابر سرنوشتی که خود برای خویش ساخته، همراه و همگام باشد و بداند که این، بهترین امکان برای اوست. با این حال، انسان هرگز حاضر نیست به آن تن دهد. افرادی که بخشی از این تسلیم و همراهی را پذیرا می‌شوند، همان کسانی هستند که به اوج خود می‌رسند. ولی بیشتر ما حتی اندک چیزی را نیز نمی‌توانیم بپذیریم.

✅️شناخت و انکار

فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ(نحل:۸۲)

پیامبر، پیوسته در حال بلاغ مبین است؛ رساندن رسالت الهی و پیام‌هایی که در سراسر هستی گسترده‌اند. این رسولان، که پیامبرِ آشکار یکی از ایشان است، همواره به انسان گوشزد می‌کنند.

⬅️اما انسان چگونه است؟

يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّـهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَها وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ(نحل:۸۳)

نعمت خدا را می‌شناسند، ولی آن را انکار می‌کنند. این‌گونه نیست که هیچ درکی نداشته باشند؛ هر کس به اندازهٔ توان و ظرفیت خود، چیزهایی را درک می‌کند. اما همین درک، در مقام عمل و در زندگی روزمره، گرفتار غفلت می‌شود.

وَ يَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً ثُمَّ لا يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ(نحل:۸۴)

این امت‌هایی که هستند، گروه‌ها و آدم‌های مختلفی که در این جهان زندگی می‌کنند، هر کدام شواهدی پیش رویشان هست تا این درک را کامل کنند. انسان این شواهد را می‌بیند، اما آن‌ها را رها می‌کند.

✅️گواه

وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهِيداً عَلى‏ هؤُلاءِ(نحل:۸۹)

در هر گروه، هر انسان، هر دسته‌ای از مردمان، یک گواه از خودشان وجود دارد؛ کسی که عین خودشان است، با همان شرایط زندگی و همان حالات، اما بی‌آنکه دچار مشکل شده باشد.

این گواه برای انسان است تا بداند تمام بهانه‌هایی که می‌آورد نادرست است؛ زیرا کسی که مثل او بوده، توانسته به بهترین شکل زندگی‌اش را نجات دهد.

«وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‏ لِلْمُسْلِمِينَ»؛ این کتاب، این هدایت، و همهٔ آنچه برای بشر نازل شده و می‌شود، برای تبیین هر موضوعی است؛ هر چیزی که انسان به دنبالش باشد و به آن نیازمند باشد، برای زندگی صحیحش، در این «تبیان» فراهم است.

⬅️البته به شرطی که «لِلْمُسْلِمِین» باشد؛ یعنی برای کسانی که روح و روانشان برای این هدایت آماده است. اما اگر لجاجت داشته باشد، اگر غفلت ورزد، اگر پیوسته در پرسه‌زدن‌های بیهوده خودش را گرفتار کند، تقصیر خودش است.

✅️عهد

«وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّـهِ إِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها (نحل:۹۱)

این پیمان‌هایی که بسته‌اید، هر تصمیمی که می‌گیرید، همچون پیمانی است که با خداوند می‌بندید. این پیمان را محکم کنید و آن را نشکنید.

✅️زحماتتان را به باد ندهید.

وَ لا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ (نحل:۹۲)

مانند کسی نباشید که کلی زحمت می‌کشد و همه آن زحمات را در یک لحظه نابود می‌کند.

انسان غالباً چنین است، به‌ویژه انسان‌های متوسطی چون ما؛ نه همیشه در راه باطل هستیم که به شقاوت برسیم، و نه پیوسته در راه درست. در بسیاری از اوقات، حرکت‌های موفق داریم؛ روزانه، ساعتی، و در بسیاری موارد، چیزهای ارزشمندی به دست می‌آوریم. اما این ارزش‌ها را خودمان با دست خود خراب می‌کنیم. کافی است این خرابی را نکنیم؛ اگر چنین شود، همان ریزه‌ها و دستاوردهای کوچک ما را تا مقصد می‌برند. اما همواره با یک غفلت، یک فراموشی، یک لجاجت با خود، یا با بی‌خیالی و سرگرم‌شدن به چیزهای بیهوده، نتایج کارمان را از میان می‌بریم.

وَ لَوْ شاءَ اللَّـهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ(نحل:۹۳)

برای خداوند سخت نیست که همهٔ شما را به اجبار به سوی هدایت ببرد، اما قرار نیست در این جهان چنین باشد.

«مَا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ»؛ آنچه نزد شماست، یعنی تمایلات و خواسته‌هایی که خودتان برای خود قرار می‌دهید و روزانه در شرایط و حالات گوناگون به سمت آن می‌روید و مسیر هدایت را ترک می‌کنید، همه فانی و بی‌ارزش است؛ نه دنیایتان را آباد می‌کند و نه آخرتتان را. اما آنچه نزد خداست، از راه تکوین، از مسیر سرنوشت و از طریق همهٔ آنچه برایتان مهیا شده، ماندگار است و شما را در دنیا و آخرت یاری می‌دهد.

✅️صبر

ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّـهِ باقٍ وَ لَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ(نحل:۹۶)

این چیزهایی که شما به‌عنوان تمایلات خود قرار می‌دهید، باعث می‌شود روزانه و به‌طور پیوسته، در حالات و شرایط مختلف، به سمت آن‌ها بروید و مسیر اصلی را ترک کنید. این‌ها امور فانی و بی‌ارزشی هستند؛ نه دنیای شما را آباد می‌کنند و نه آخرتتان را.

اما «ما عِنْدَ اللَّـهِ باقٍ»؛

آنچه از سوی خداوند، از مسیر تکوین، سرنوشت و دیگر عواملی که برای شما فراهم می‌شود، ماندگار است و هم در دنیا و هم در آخرت به شما کمک می‌کند.

وَ لَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ(نحل:۹۶)

بهترین خواسته‌ها، برترین نتایج عملی، و کامل‌ترین خیر دنیا و آخرت، از طریق صبری که دارید، توسط خداوند برایتان آماده شده است؛

⬅️به شرط صبر.

به شرط آن‌که لحظه‌ای شکیبایی کنید، اندکی تحمل داشته باشید، و هر کاری که انجام می‌دهید را باطل، خراب یا نابود نکنید. اگر چنین باشد، به‌زودی خواهید دید که آثار بزرگی، آثاری فراتر از تصور انسان، از سوی خداوند برایتان حاصل می‌شود.