۱- ایفای مسئولیت انسانی بدون توجه انسان به خویشتن و برنامه‌ریزی برای یک سیر انسانی و تغییر و تحولی که لازم است ممکن نیست. کسی که تصمیم می‌گیرد همچون یک "انسان" زندگی کند، ناچار است که با خارج شدن از زندگی روزمره، به خویشتن و زندگی و دنیای خود بنگرد و برای سیری که لازم دارد تصمیم بگیرد و با تدوین و پیگیری یک برنامه حرکتی در ابعاد مختلف بر روزمرگی غلبه پیدا کرده و زندگی و دنیای خود را بسازد و کامل کند.
۲- برای موفقیت در زندگی انسانی و سیر و برنامه آن امور و مقدمات و شرایط بسیاری لازم است. این شرایط و ضروریات برای افراد و زمان‌ها و فضاهای مختلف متفاوت است، اما در هر زمان و مکان می‌توان کلیات مشترکی یافت که نقش کلیدی برای اغلب افراد آن فضا داشته باشد که ان را "ارکان سیر انسانی" یا به صورت خلاصه "ارکان سلوک" می‌توان نامید. روشن است که سلوک در اینجا به معنی سیر انسان مسئول به معنی متعارف آن است و متفاوت از "سیر و سلوک" به معنی عرفانی و خاص آن است که مورد بحث ما نیست. همچنین روشن شد که این ارکان به صورت قالبی و برای زمان و فضای انسانی و اجتماعی خاص استخراج شده و فراگیر نیست بلکه به اندازه تعداد انسان‌ها راه به سوی زندگی درست انسانی وجود دارد.
۳- اولین رکن لازم برای چنین سیری، اختصاص زمان زنده، مفید و با تمرکز کافی است برای توجه، خلوت و محاسبه و بررسی و هرچیز دیگری که این سیر لازم دارد. منظور از زمان زنده ، وقتی است که فرد در حالت پویایی، نشاط و آمادگری روحی و فکری است و زمان‌های مرده و بی‌حالی و بی‌حالتی نمی‌تواند نتیجه مفیدی داشته باشد. اینکه در این زمان چه محتوایی باید تدارک دیده شود برای افراد متفاوت است و آنچه اهمیت دارد خالی کردن زمانی برای هر کاری است که مقتضای سلوک انسانی است و بدون تمرکز و توجه و خلوت ممکن نیست.
۴- بهتر است این زمان روزانه باشد اما در مواردی ممکن است به دلیل برنامه زندگی ، اشتغال یا مشغولیت‌های خانوادگی فرد امکان اختصاص هر روزه را نباشد و در این صورت می‌توان بعضی از روزها را استثنا کرده و در روزهای دیگر آن را جبران نمود.
۵- وقتی اخصاصی این کار نباید زمان طولانی باشد که با زندگی روزمره -شخصی، خانوادگی و اجتماعی- در تعارض باشد. آنچه در این زمان اهمیت دارد کیفیت و تمرکز و عمق آن است و نه طولانی بودن آن. در اکثر موارد نباید اختصاص این زمان به صورتی باشد که به زندگی روزمره متعارف آسیب بزند.
۶- اگرچه انسان می‌تواند مراقبه دائمی و یا در اغلب اوقات داشته باشد و این دائمی بودن مراقبه و محاسبه مفید و در مواردی ضروری است، اما زمانی خلوت و توجه باید جدا و مرزبندی شده باشد و نباید این وقت در طول روز و با کارهای دیگر مخلوط شود. در اکثر موارد مراقبه دائمی مفید است اما پخش کردن و مخلوط کردن زمان متمرکز اختصاصی با زندگی روزانه باعث ضربه زدن به زندگی روزمره و بی‌حاصل شدن برنامه تمرکزی می‌شود. همچنین زمان بیش از حد می‌تواند آثار منفی داشته باشد و عامل زمین‌گیر شدن انسان شود. در بیشتر موارد، انسانی که پیوسته و در همه حالات گرفتار افکار و اندیشه‌هایی از این نوع است باید برای خروج از آن برنامه مشخصی داشته باشد زیرا مشغولیت بیش از حد در توجه به خود می‌تواند کاملا آن را بی‌نتیجه کند. زمان اندک و نتیجه‌بخشی بسیار لازم است و نه زمان فراوان و همیشگی که بیشتر با یاس و ناراحتی و درد همراه است و کمتر به یک عمل کامل و مفید منتهی می‌شود.
۷- تمرکز و توجه به تناسب هر فرد و شرایط و حالات او متفاوت است. آنچه مهم است اینکه فرد به اندازه‌ای که می‌تواند و برای او مقدور است زمانی برای این تمرکز صرف کند و البته نتیجه برای انسان‌های مختلف و شرایط و زمان‌های گوناگون کاملا متفاوت است. نباید به دنبال شرایط سخت و پرفشاری رفت که باعث مایوس شدن انسان و زمین‌گیر شدن شود. چنانچه ممکن است فرد به دلیل شرایط خاص موقتی و یا دائمی امکان چنین وقت‌گذاری را نداشته باشد. نباید با اختیار خود این زمان را ترک کرد و این غیر از مواردی است که از اختیار انسان خارج است.
۸- همانطور که زندگی انسان نباید با اختصاص زمانی برای توجه و تمرکز تعطیل شود، به همان نسبت نباید زندگی روزمره و اشتغالات فردی و اجتماعی به صورتی باشد که امکان تمرکز در وقت اختصاصی سلب شود. در حالت اختیار، باید زندگی روزمره و اشتغالات حقیقی و مجازی انسان در حدی از تعقل و تعادل باشد که در خلوت ظاهری، حداقلی از خلوت درونی را تجربه کرده و با تمرکز و توجه به خود بتوان برنامه‌ریزی و محاسبه داشت.
۹- علاوه بر تعادل بین زندگی روزمره و زمان خلوت و توجه، این دو بخش از زندگی انسان در اکثر موارد می‌توانند تاثیرات ارزشمندی بر یکدیگر بگذارند. زندگی روزمره درست و متعادل به انسان نشاط و پویایی لازم برای خلوت داده و سوالات و موضوعات کافی برای تمرکز به انسان تحویل می‌دهد. در مقابل خلوت و تمرکز و محاسبه‌ای که درست و عمیق انجام دهد تاثیرات محتوایی و راهبردی بر زندگی روز انسان می‌گذارد و آن را متحول می‌کند. تحول زندگی روزانه انسان از طریق تغییر دید و نگاه و فضای انسان در خلوت صورت می‌گیرد و اگر رکن‌های دیگر سیر انسان به خوبی رعایت شود می‌تواند به نتایج قابل قبولی برسد.
۱۰- قالب و زمان و مکان برای خلوت و تمرکز متفاوت است و برای هر فرد به گونه‌ای است. آنچه مهم است اینکه فرد بتواند وقت و توجه خود را برای آنچه که لازم است اختصاص داده، در آن متمرکز شده و به نتایج لازم برسد. در اکثر موارد شرایط فیزیکی تاثیرات قابل توجهی دارند و ساعات روز برای این کار با هم مساوی نیستند. به صورت طبیعی کوتاه زمانی قبل از طلوع فجر مناسب‌ترین است و سپس به تدریج از ارزش آن کاسته شده و انتهای روز و قبل از خواب شبانه می‌تواند نامناسب ترین باشد. اما این امری شخصی است و اصلا نباید به صورت کلیشه‌ای تصمیم گرفت. هر انسانی باید مقتضای حال و زندگی خود را رعایت کند و در نهایت آزمون عملی انسان و نتیجه‌بخش بودن آن برای هر فرد مبنای تصمیم‌گیری نهایی است.
۱۱- رفتار ظاهری انسان در خلوت می‌تواند همراه با هر چیز مناسب باشد. ازخوراک و پوشاک و جلوه‌های نور و تاریکی گرفته تا ذکر و نماز و هر شی و عمل و جلوه‌ای که ما را در این امر مهم می‌تواند یاری دهد. هرگز لازم نیست که این تمرکز به نهایت نتیجه خود برسد و چه بسا خلوت و تمرکز با شدت کم و یا همراه با یک امر جانبی نتیجه‌بخش‌تر از تمرکز کاملی است که به نتایج روشن نمی‌رسد. مهم تریت معیار برای تصمیم‌گیری، حال فرد و موفقیت عملی اوست و نه هیچ چیز دیگر.
۱۲- گاهی افراد هر نوع خلوت با خویش را به جای این رکن سلوکی قرار می‌دهند. با توجه به ازدیاد روش‌ها و مکتب‌های درست و غلط مراقبه و تقویت خود ، چنین اشتباهی می‌تواند عامل عقب ماندگی انسان شود. هر نوع مراجعه و تقویت خود را نباید حتما به جای این رکن حرکت انسانی گرفت. چه بسا تقویت و مراجعه‌ای که عامل عقب‌ماندگی و درجا زدن انسان شود. خلوتی ارزش دارد که دقیقا همان کاری را دربر‌می‌گیرد که در این مرحله خاص از سیر انسانی لازم است. در اکثر موارد اگر ارکان دیگر سلوک به خوبی رعایت شود، چنین اشتباهی صورت نمی‌گیرد و بدون آن‌ها چنین اشتباهی بسیار محتمل است.
۱۳- نتیجه.بخش بودن خلوت و تمرکز همراه با سیر درست و رعایت دیگر رکن‌های سیر انسانی مقدور است و وقتی به نتیجه نمی‌رسد، می‌تواند به دلیل یکی از این موارد باشد. با این حال، حداقل در بعضی موارد دلیل به نتیجه نرسیدن خلوت، عدم رعایت آداب محتوایی آن و اکتفا به قالب و ظاهر است.
