وَ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلاتُ (۶). اگرچه برای انسان، رفتار مردمانی که زمان نزول رسالت بودند و درخواست عذاب می‌کردند و به افکار خودشان مطمئن بودند و عذاب را دروغ می‌دانستند و پیوسته به پیامبران می‌گفتند اگر راست می‌گویید عذاب را نازل کنید، عجیب است اما این رویه‌ی همیشگی انسان است، از جمله خود ما. ما که با عجله و شتاب و توجه و تمرکز به سوی سیئات و امور منفی و افکار نادرست و ناامیدی‌ها و هر چیزی که منفی است می‌رویم و به مغفرت و رحمت و هدایت و امید و همه‌ی چیزهای مثبتی که جلوی رویمان روشن و آشکار و واضح و نقد هست بی‌توجه هستیم و بعد دچار این‌همه اضطراب و تشویش و ناراحتی و یأس می‌شویم و نمی‌‌دانیم چه‌کار کنیم. این ما هستیم که با این افکار منفی با عجله پیش می‌رویم: يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ (۶).

در ️اطراف ما حسنات پیوسته فراوان و نقد و در دسترس و کنار گوشمان و جلوی چشممان و جلوی پایمان روشن و واضح و آشکار است اما ما افکار شیطانی و منفی و تردیدها و این در و آن در زدن‌ها و افکاری که پشت سر هم می‌آیند و توهمات و ناامیدی‌ها را می‌بینیم، این روحیه‌ی ماست که عجله می‌کنیم و به سمت سیئات و ناامیدی‌ها و افکار منفی می‌رویم و همه‌ی عبرت‌ها و حوادثی که در زندگی برای ما پیدا شده و می‌تواند ما را راهنمایی کند که جهان این‌قدر منفی نیست، زندگی این‌قدر ناامید نیست و مسیر این‌قدر سخت نیست را نمی‌بینیم.

وقتی خداوند به نوعی این (مَثُلاتُ) را به ما یادآوری می‌کند، آن چیزهایی که گذشته، آن عبرت‌ها و همه‌ی آن اموری که بر خود ما جاری شده و وقتی بعد از این یادآوری ما لحظه‌ای توجه می‌کنیم و هوشیار می‌شویم، آن‌گاه به سمت مسیر صحیح می‌رویم ولی دو قدم و دو روز و دو هفته‌ و دو مرحله‌ی دیگر دوباره استعجال به سیئات می‌کنیم! اما با این حال: إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ (۶). خداوند پیوسته به این استعجال ما بی‌توجهی می‌کند ما از او منفی‌ها را می‌خواهیم اما او به ما مثبت‌ها را می‌دهد اما اگر کسی بازهم خودداری نکرد و به سمت عِقاب خدایی رفت، عِقابی که از خودش در‌می‌آید و به دلیل بی‌توجهی به این‌همه راه صحیح است، دیگر تقصیر کسی نیست. این انسان است که مسیرهای صحیح را نسیه می‌پندارد و مسیرهای منفی را نقد.

وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ(۷). وقتی که صحبت مسیر است ، مسیر هدایتی است که جلوی روی انسان است، همه‌ی اموری که او را هدایت می‌کند، اما او همه‌ی این‌ها را مبهم و غبار آلود و مجهول تصور می‌کند و بعد دنبال نشانه‌های دیگری است، چیزی که آشکار و روشن است و جلوی چشم‌هایش هست را نمی‌بیند و چشمانش را می‌بندد و به منفی‌ها نگاه می‌کند و بعد می‌گوید حالا نشانه به من نشان دهید.

إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ (۷). نیازی به این آیات نیست و همه چیز روشن است و پیامبر و رسولان درونی و بیرونی برای این می‌آیند که این هدایت را به انسان دوباره یادآوری کنند و برای هر انسانی و هر گروهی هدایت کننده‌ای است و بدون هدایت کننده امکان ندارد.

اللَّـهُ يَعْلَمُ ما تَحْمِلُ كُلُّ أُنْثى‏ وَ ما تَغِيضُ الْأَرْحامُ وَ ما تَزْدادُ (۸). خداوند همه چیز را می‌داند، اختیار جهان بی‌نهایت است.

اما كُلُّ شَيْ‏ءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ(۸). این مسیر باید از راه خودش برود تا انسان به کمال برسد. انسان خودش پذیرفته به این جهان برگردد تا به این مراحل برسد. این‌همه داد و بیداد و فغان از انتخابی که خودش کرده؟! انسان به عالمی آمده که با مقدار است با تقدیر و حساب و کتاب است و از راهش باید رفت.

عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعالِ(۹). این خداوند نیست که چیزی را از ما دریغ می‌کند او عالمِ غیب و شهادة و بزرگ و بلندمرتبه است.

لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ (۱۴). او ما را به مسیری دعوت می‌کند که حق مطلق است. همه‌ی این نگاه‌های باطل ما در آن جواب داده می‌شود و راه صحیح است، راهی است که خیر دنیا و آخرت و همه‌ی آرزوها و رویاها و درخواست‌های انسان به حق و حقیقت در آن جواب داده می‌شود. خداوند این دعوت را دارد، دعوتی حق و کامل و تمام عیار است و ذره‌ای باطل و شائبه در آن نیست. اما وقتی انسان توجه‌اش را از این دعوت برمی‌گرداند.

الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْ‏ءٍ (۱۴). هیچ چیزی برای آن‌ها در این بازگشتشان نیست.

إِلاَّ كَباسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْماءِ لِيَبْلُغَ فاهُ (۱۴). همچون انسانی که از دریای خروشان، از اقیانوس آب زلال، از این‌همه اموری که در دسترس انسان است، به کف آبی اکتفا می‌کند و سعی می‌کند با این کف آب ذره‌ای آب بنوشد و این آب را به دهانش برساند.

وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ (۱۴). اما همان یک ذره هم به او نمی‌رسد.

وَ ما دُعاءُ الْكافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلالٍ (۱۴). انسانی که از این‌همه حق و حقیقتی که در مقابلش هست روی برمی‌گرداند و به امور باطل و ناامیدی‌ها و توهمات توجه می‌کند، به تخیلات و به چیزهایی که ثمره و فایده‌ای ندارد، به اموری که هزاران بار آن‌ها را تجربه کرده، به بازگشت به اموری که می‌داند ثمره و فایده‌ای ندارد اما در جواب وجدان خودش مدام انتظار نشانه‌ی جدیدی دارد، نشانه پس از نشانه، اما کسی که این‌گونه رفتار می‌کند هیچ نتیجه‌ای نمی‌گیرد ولی هر موقع که بازگردد، همین لحظه، بلافاصله نتیجه برای او واضح و آشکار می‌شود.

لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ (۱۴). این حق و حقیقت، کُنه حقیقتی است که پیش انسان حاضر و ظاهر و آشکار و آماده است. هر لحظه که برگردد جواب می‌گیرد و نیاز به هیچ چیز دیگری نیست.