بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏

سُبْحانَ الَّذِي أَسْرى‏ بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ (اسراء: ۱)

همه‌ی جهان، همین سیر و حرکتی است که انسان پس از هبوط از بهشت و ورود به این جهان و این زندگی، باید طی کند؛ سیر به‌سوی آن ملأ اعلی.

⬅️این سیر، تمام حقیقت این جهان است و هدف آفرینش جهان نیز همین است.

خداوند، ضامن و متکفل این سیر است؛ همان‌گونه که در اینجا به‌واسطه‌ی اصرار پیامبر ﷺ ، تحقق می‌یابد. این سیرها برای آن است که انسان آیات الهی را ببیند. آیات خداوند در همین سیر انسان مشاهده می‌شود و همه‌ی آن‌چه در این جهان رخ می‌دهد، تنها برای آن است که انسان برای این سیر آماده گردد.

اهل بیت علیهم‌السلام که امروز روز وفات هشتمین آنان است همان کسانی‌اند که قله‌های هدف را به ما نشان می‌دهند. ما کافی است به ایشان توجه کنیم؛

توجهی به حقیقت آنان؛
نه به ظاهرشان؛
نه توسلی صرفاً ظاهری؛

نه اینکه تنها با حضور در مراسم یا انجام برخی مناسک سطحی، امر را پایان‌یافته بدانیم.

این حقیقت، در وجود ما روشن می‌شود؛ همان شعله‌ی طور است که در درون ما برافروخته می‌گردد. هنگامی که به ثامن‌الائمه علیه‌السلام نگاه می‌کنیم، هدفی را می‌بینیم؛ هدفی که همانند هدف موسی علیه‌السلام بود، آن‌گاه که در بیابان آن آتش را دید. اگر حقیقتاً به این وجود مبارک و وجودهای مبارک دیگر، و هر آن‌چه در این مسیر است، توجه کنیم، درست مانند کسی خواهیم بود که در بیابانی آتشی می‌بیند؛ آتشی که از جنس بیابان متفاوت است، و می‌تواند انسان را از تنهایی، تاریکی، سکوت باطل و گمراهی برهاند. همین‌که انسان به آن توجه کند، از همان‌جا آغاز سیر خواهد بود.

وَ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ وَ جَعَلْناهُ هُدىً لِبَنِي إِسْرائِيلَ (اسراء:۲)

تمام این کتاب و آن‌چه در آن نازل می‌شود، برای همین است: هدایت.

«أَلاَّ تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِي وَكِيلاً»

یعنی مبادا به جای این آتشی که برای شما روشن کردیم، چیز دیگری را جایگزین کنید.

وَ قَضَيْنا إِلى‏ بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيراً(اسراء: ۴)

به بنی‌اسرائیل هشدار دادیم یک بار سرکشی را کردید و همه‌ی نتایج آن را دیدید.

فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ (اسراء:۵)

در همان بار اول، هنگامی که به این سرکشی دچار شدید، ما به شما نشان دادیم که این سرکشی در این جهان چه آثاری دارد. این سرکشی‌هایی که ما در این جهان انجام می‌دهیم، همواره می‌تواند چنین آثاری داشته باشد. اما خداوند، این آثار را نگه می‌دارد تا ما فرصت بازگشت پیدا کنیم. جایی که دیگر این طغیان سرریز می‌کند، کائنات همچون آتشفشانی می‌شود که طغیان انسان را به آتش می‌کشد و زندگی انسان به دست خودش نابود می‌گردد. هنگامی که آثار این سرکشی آشکار می‌شود و زندگی فرو می‌پاشد، لطف خداوند دوباره به میدان می‌آید:

ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ أَمْدَدْناكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ جَعَلْناكُمْ أَكْثَرَ نَفِيراً(اسراء:۶)

رحمت الهی فرود می‌آید و بار دیگر آثار آن آتشفشانِ طغیان که زندگی انسان به دست خودش خراب شده و مشکلات، گرفتاری‌ها، حب و بغض‌ها و انواع دردسرها را آفریده است برطرف می‌گردد.

سپس خداوند پیروزی، امداد، مال، فرزند و کثرت یاران را دوباره به انسان بازمی‌گرداند. و آن‌گاه به انسان می‌گویند:

إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها (اسراء:۷)

هر کاری که انجام می‌دهید، برای خودتان انجام می‌دهید؛ پس مراقب باشید.

عَسى‏ رَبُّكُمْ أَنْ يَرْحَمَكُمْ وَ إِنْ عُدْتُمْ عُدْنا وَ جَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْكافِرِينَ حَصِيراً(اسراء:۸)

این مسیر را بروید؛ زیرا حتی اگر شما کاری نکنید، خودِ مسیر در حال رفتن است. خداوند همه‌ی کائنات را برای شما آماده ساخته . اما اگر دوباره به سرکشی‌های خود بازگردید، جهان هم با شما بازمی‌گردد و شما را در همان مسیر می‌افکند.

"وَ إِنْ عُدْتُمْ عُدْنا"

امّا اگر برنگردید، همه‌ی این جهان آماده است تا شما را همراهی کند.

إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ (اسراء:۹)

اگر انسان اندکی در این استواری پایداری کند و آن را افزایش دهد، تمام قرآن، همه‌ی ثقلین و همه‌ی کائنات برای هدایت انسان بسیج می‌شوند و او را به این سیر می‌کشانند.

وَ يُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً كَبِيراً(اسراء:۹)

نتیجه‌ی این راه، نتیجه‌ای یک به یک نیست، بلکه پاداشی بزرگ است.

وَ يَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَيْرِ وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولاً(اسراء:۱۱)

انسان چنان به سوی پلیدی و عاقبت سوء می‌رود، گویی خیر را می‌جوید. همان‌طور که باید خیرات را جست‌وجو کند، در زندگی همین‌گونه حرکت را به سوی بدی‌ها و مفاسد آغاز می‌کند.

«و کان الإنسان عجولاً»

عجله و شتاب‌زدگی و خواستن امور زودگذر همان چیزی است که انسان را به سمت شر می‌کشاند. انسان خیرات را می‌بیند؛ این‌گونه نیست که نبیند. اما همین زودخواهی، این میل به دیدن فوری نتایج و نداشتن صبر و بردباری است که او را بازمی‌گرداند و به سمت باطل می‌کشاند، در حالی که باید به سوی خیرات حرکت کند.

وَ كُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِي عُنُقِهِ (اسراء:۱۳)

عمل انسان ملازم با اوست.

"وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ كِتاباً يَلْقاهُ مَنْشُوراً"

و این آثار با او همراه است. بسیاری از آثار منفی آن را خداوند برمی‌دارد و آثار مثبتش را هزاران برابر می‌کند.

وقتی که انسان به پایان می‌رسد، همه‌چیز مانند کتابی است که روشن و آشکار پیش روی او قرار می‌گیرد؛ همان عمل خودش. عملی که در آن، بسیاری از بدی‌ها را خداوند در همین جهان از او بازداشته بود.

اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى‏ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً(اسراء:۱۴)

امروز همین نفس تو، برای حسابرسی کافی است. تمام آن بهانه‌هایی که می‌آوردی، تمام چیزهایی که خودت را با آن‌ها قانع می‌کردی، دروغ‌هایی که به خودت می‌گفتی، فریب‌هایی که برای خودت می‌ساختی، و همه‌ی خصلت‌های منفی‌ای که می‌کوشیدی نبینی ــ در حالی که می‌دانستی ــ اکنون همه در برابر تو آشکار می‌شود. دیگر نیازی نیست کسی برایت حساب و کتابی کند؛ خودت هستی که خودت را می‌بینی.

مَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ (اسراء:۱۴)

و باز دوباره به این جهان بازمی‌گردی و می‌شنوی که: اگر هدایت شوی، اگر کار درست انجام دهی، تنها برای خودت خواهد بود.

وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها (اسراء:۱۴)

اگر انسان رها کند و به سمت گمراهی برود، زیانش تنها برای خودش خواهد بود.

وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏

هیچ‌کس بار دیگری را بر دوش نمی‌کشد و نتیجه‌ی عمل دیگری را نمی‌بیند. هرچه انسان می‌بیند، از عمل خود اوست. برخلاف اینکه ما می‌پنداریم هر مشکلی را می‌توان به گردن دیگری انداخت، همواره می‌کوشیم مسئولیت را بر دوش کسی یا چیزی غیر از خودمان بگذاریم؛ یک فرد، خانواده، جامعه، جهان، یا شرایط بیرونی. گاه به کار، شغل، نبود فرصت و انواع بهانه‌ها متوسل می‌شویم تا از انجام وظیفه‌ی اصلی خود شانه خالی کنیم. در آغاز، تلاش می‌کنیم دیگران را مقصر بدانیم. اما وجدان که قدرت می‌گیرد، درمی‌یابیم نمی‌توانیم همواره از این دستاویزها استفاده کنیم. پس به زندگی روزمره بازمی‌گردیم، به شرایط، به مشکلات، به وظایف و کارهای عادی؛ و می‌کوشیم آن‌ها را بهانه کنیم که اگر این‌ها را انجام دهیم، دیگر لازم نیست به کار اصلی خود بپردازیم.

وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏ (اسراء:۱۴)
وَ ما كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً (اسراء:۱۴)

هرکس بار خودش را می‌کشد. حتی پیامبران و رسولان نیز نمی‌توانند بار عمل کسی را بر دوش بگیرند.

انسان تنها نتیجه‌ی عمل خودش را خواهد دید. با این حال، پیش از آن، همواره رسولان درونی یا بیرونی او را آگاه می‌سازند؛ او را راهنمایی و هدایت می‌کنند و به او تذکر می‌دهند. تذکری روشن که: این راه است و آن چاه. این مسیر است و این دره است. و بدین‌گونه، پیش از آنکه انسان نتیجه‌ی عملش را ببیند، بی‌شک به شکل‌های گوناگون آگاهش کرده‌اند.